Kavramlar Sözlüğü
Advance Freight (Önceden Ödenmiş Navlun): Navlun konşimentosunun bir bölüm ödemesinin önceden geri kalan kısmının ise garanti edilen navlun gibi ödenildiği ödeme şeklidir.
Air Cargo (Hava Konşimentosu): Uçakla taşınan veya taşınacak navlun, posta, express kargo gibi herhangi bir maldır. Yolcu bagajlarını içermez.
Aircraft Pallet (Uçak Paleti): Uçağa yüklenmeden önce, daha önceden birimleştirilmiş yüklerin durduğu veya malların biraraya getirilip saklanarak birimleştirildiği platform veya paletin/(hava yüklemelerinde çoğunlukla kalınlık 3 / 4 ’den 2’ye kadardır.) kullanılmasıdır. Paketleme uçaktaki mal taşıma kapasitesinin çok daha etkin kullanılmasına ve daha iyi yönetilmesine imkan verir, özellikle makineleşmiş sistemlerin bir parçası olarak kullanıldığında palet yükleyicileri ve taşıyıcıları gibi diğer ilerlemeleri yönlendirir.
Air Freight (Hava Navlunu): Herhangi bir hacimde hava yoluyla malların taşınılması için sağlanan servisdir.
Air Freight Forwarder (Hava Kargo Taşıyıcısı): İki yönlü hizmette bulunur. Hava navlun göndericileri hem yükleyici hemde direkt taşıyıcıdırlar. Çünkü malı kendi tarifelerinde gerçek yükleyiciden alırlar. Ve malı daha büyük birimler şeklinde konsilde ederek havayollarına sunarlar.
Havayollarına göre yükleyici navlun yükleyicisi olan forwarder’lardır. Hava navlun göndericisi yani forwarder’lar her zaman olduğu gibi indirekt hava taşıyıcısı olarak nitelendirilirler; birçok hava navlun göndericilerinin kendi uçakları olmasına rağmen.
Bonded Warehouse (Gümrüklü Antrepo): Gümrük otoriteleri tarafından izin verilerek malların depoda depolanmasında; vergi ödemelerinin, malların depodan çekildiği zamana kadar ertelenmesidir.
Booking (Rezervasyon): Kargonun kabulü ve taşınması için gemi veya uçak firması ile önceden yapılan ayarlamadır.
Breakbulk (Önemli kısımları parçalara ayırmak): Konsilde olan yüklemelerin ana konşimento formlarından ayırarak tek tek ara konşimentolarını düzenlemek, aynı zamanda gümrük komisyonculuğu veya son destinasyon için yeniden konsinye etmek içinde formları ayırma sürecidir.
Brokerage (Gümrük Komisyonculuğu): Malın son alıcıya ulaşması için döküman gümrüğe gümrük işlemlerinin yapılması için gider.
Cargo Agent (Kargo Acentası): Bir acente (Örneğin ISC) havayolu tarafından uluslararası hava yüklemelerini talep ve prosesini takip etmek üzere tayin edilir. Kargo acentalarına havayolları tarafından komisyon ödenir.
Carrier (Taşıyıcı): Yükleyici ile kontratlı anlaşmasına göre malın taşınması sorumluluğunu alan firmadır.
Certificate of Origin (Menşei Şehaadetnamesi): Belirli malların menşeilerini (çoğunlukla tarife koşullarına uygunluk için) ispatı için talep edilen bir dökümandır
Chargeable Weight (Fiyatlandırmada Uygulanacak Ağırlık): Hava navlun fiyatını belirlemede kullanılacak yüklemenin ağırlığıdır. Ücretlendirilecek ağırlık ebatsal ağırlık olabilir veya konteyner yüklemelerinde konteynerin dara ağırlığından az brüt ağırlığı olabilir.
Check Digit Number (Basamak Numarası kontrölü): Bilgisayar sistemine hava konşimento numarasının doğru girilmesini garantiye almak için tek basamaklı hava konşimento numarası kullanılır.
Collect Charges (Alınacak Ücretler): Mal dağıtıldığında alıcıdan; malın satınalma bedelinin acenta tarafından tahsil edildiği taşıma hizmetidir; sonra ise ödeme taşıyıcı aracılığıyla göndericiye aktarılır. Acentalar bu hizmet için itibari değerde ücret alırlar. COD teriminin anlamı; dağıtımdan sonra ödemenin yapılacağı anlamındadır. COD hizmetinde kredi sağlanması olanağı yoktur.
Commodity Code (Mal Kodu): Gümrük tarafından ithalatı veya ihracatı yapılan belirli mala uygun numara verilir. Komisyonculuk prosesi çerçevesinde bu numara malın ithalatı esnasında ödenmesi gereken vergi oranını önceden yapılan kontratagöre olmasını sağlayacaktır.
Conditions of Contract (Kontrat Şartları): Malların taşınması için süre ve şartlar havayolları tarafından belirlenmiştir. Bu şartlar; sorumluluk sınırları, hakları, sınırlamaları, tazminatları ve ebatsal ağırlık kuralları gibi kuralları kapsar ve konşimento üzerinde yazılı olarak bulunur.
Consignee (Alıcı): Yüklemenin alıcı kişisi olarak adlandırılan kişidir. Bu kişi yüklemenin alıcı kişisi olarak tayin edilen kişidir.
Consignment (Yükleme) : Bir veya birçok parçadan oluşan, bir yükleyiciden tek seferde acenta tarafından alınan yükün, bir lot olarak faturalandırıldığı, bir ara konşimentonun düzenlendiği ve bu durumun yalnızca o yüklemeye has olduğu yüklemedir.
Consignor (Konsinye Eden): Malın gideceği kişiyi belirten kişidir. Konsinye eden genelde yükleyicidir.
Consolidation (Consol), Konsalidasyon (Konsol): Eğer 2 veya daha fazla yükleyicinin kargosu tek ana konşimento altında düzenlendiği bir konteynere yüklendiği durumdur.
Consolidator (Konsolidatör): Hizmet sağlayan mevcudiyet aynı zamanda hava taşıyıcısı tarafından da sağlanır; gerçek taşıyıcıdan bağımsızdır, hava taşıyıcısına sunmak üzere diğerlerinin paket konsalidasyonundan gelir sağlar. Bir hava navlun konsalidatörü, konsalidatör gibi işler.
Container (Konteyner): Ortak ebatlar olarak 20 ayak; 40 ayak ve 45 ayak boyunda birçok modelde malların taşınması için kullanılan dikdörtgen çelik kutudur. Bütün konteynerler aynı uzunluktadır. Yükseklik için bir standart var olmamaktadır.
Containerisation (Konteynerleme): Pratik veya teknik olarak bir kutunun içine belirli sayıda paketlerin yerleştirildiği ve bu şekilde korunulduğu ve tek bir birimmiş gibi malların biraraya getirilmesidir.
Country of Export (Malın ilk ihraç edildiği ülke): Genellikle ama gerekli olduğu için değil ticari malın imal edildiği veya üretildiği veya ilk ihracatın gerçekleştiği ülkedir. Örneğin ticari malın İsviçre’de üretildiğini ve Almanya/Franfurt yoluyla İngiltere’ye ihracatının yapıldığını düşünürsek burada İsviçre Malın ilk ihraç edildiği ülkedir.
Courier (Kurye): Yüklemelere eşlik etme görevindedir. Bazı kurye şirketleri; eşlik etme göreviyle birlikte, zaman konusunda hassas olan döküman ve paketleri aynı gün veya bir sonraki gün kapıdan kapıya teslim etme hizmeti sunarak ful taşıma hizmeti sağlarlar.
Customs (Gümrük): Malların bir ülkeden diğerine akışını düzenlemek ve ülke durumuna, ithalat ve ihracatlara göre vergi toplamak için dizayn edilmiş devlet otoritesidir. Böyle vergi toplamada prosedürlere aynı zamanda süre de işler.
Dangerous Goods (Tehlikeli Mallar): İnsan sağlığına can ve mal güvenliğine risk teşkil edebilecek madde veya eşyalar ve hava ile taşınıldığında son yayımlanmış şekli ile ICAO – (Tehlikeli Maddelerin güvenli taşınması için teknik talimatlar) ve IATA Tehlikeli Maddeler Düzenlemelerine göre sınıflandırılmış mallardır. Tehlikeli mallar yurtiçine ve yurtdışına taşınabilir.
Declared Value for Carriage (Taşıma için bildirilmiş değer): ISC tarafından malların bedelinin havayolu taşıyıcısına bildirilmesinin amacı; ücretlendirmeyi ve taşıyıcının kayıp, hasar ve gecikme durumlarında sorumluluğunun sınırlarını belirlemektir.
Declared Value Customs (Gümrük için bildirilmiş değer): Malların içeriğinin satış fiyatı veya içeriğin satış için olmaması durumunda eşdeğer olduğu maliyetidir. Miktarın bildirilmiş tutara eşit veya daha fazla olması gerekmektedir.
Demurrage (Demuraj): Daha önceden belirlenmiş zamanın ötesinde yer işgal eden yükleyiciden işgal edilen yer ve zamana göre ücret tahsil edilir. Kargonun gümrük işlemlerinin geciktiği durumlarda gemi sahibine yükleme ve boşaltmadaki gecikme için ve daha önce anlaşılan şartlara göre ücret ödemesi yapılır.
Dense Cargo (Brüt ağırlığı fazla olan kargo): Özellikle brüt ağırlığı bakımından ağır olan mallardır.
Destination (Destinasyon): Kargo taşımasının sona erdiği son şehir veya ülke.
Dimensional Weight (Hacimsel Ağırlık): Ebatsal ağırlık hacimsel ağırlığı, metre küpe göre olan ağırlığı gösterir. Hem ekonomik olarak navlunun hareket etmesi, hemde uçağa etkin şekilde yerleştirilmesi faktörleri için metreküpe göre ağırlığın hesaplanması etkin yükleme yapılması açısından en önemli taşıma özelliğidir. Makinalar gibi bazı malların nisbeten ebatsal ağırlığı daha fazladır. Kadın şapkası gibi diğerleri nisbeten daha düşük bir ebatsal ağırlığa sahiptirler. Bundan dolayı, ebatsal ağırlık kuralı; gerçek ağırlık hesaplanmasından ziyade metreküpe bağlı ebatsal ağırlığı temel alan; düşük hacimli mallara pratikte uygulanabilir şekilde gelişmiştir. Örnek: Birçok uluslararası hava yüklemeleri için her 6.000 m3 için 1 kg.’dır. Bazı taşıyıcılar yüksek hacimli mallar için indirimler verebilmektedir.
Distribution Service (Dağıtım Hizmeti): ISC’nin bir yükleyiciden kabul ettiği yüklemenin altında, bu tek yüklemenin mallarının taşınmasından sonra malın gideceği destinasyon sayısına göre parçalara ayrılarak birçok alıcıya dağıtımının yapılması işlemidir.
Duty (Vergi): Ülkenin gümrük otoritesi tarafından ithalatlarda ödenmesi gereken vergi yükü vardır. Vergilendirme genellikle malın değerine göre yapılır.
Export License (İhracat Lisansı) : Belirlenmiş destinasyonlara belirli malların ihracatının yapılabilmesi için devletten izin alınması gerekmektedir. Lisansı olanlar bu izni almışlardır ve bu ihracatı gerçekleştirebilirler.
Export Service (İhracat Servisi): Havayolları, gemi acentaları (line’lar) veya Forwarder’lar; yükleyici isteklerine göre, transfere dayalı birçok hizmeti, depolamayı ve ihracatı yapılacak malın dökümantasyonunun gerçekleşmesi işlemlerini yerine getirirler. Bütün havayolları ve gemi acentalarının orijin havaalanı veya limandan destinasyon havaalanı ve limanına bütün uygun transfer ve dökümantasyon prosedürleri ve uygulanacak fiyatların bir tarifesi vardır.
FMC – Federal Maritime Commission (Federal Denizcilik Komisyonu): FMC deniz taşımacılığında düzenleyici etken konumundadır.
Freight (Navlun): Mal, her tür eşya, küçük paketlerinde dahil olduğu hizmet havaalanına taşınması için sunulur. Posta, express ve yolcu bagajları dahil değildir.
Gross Weight (Brüt Ağırlık): Paketlerin ve konteynırların metaryellerinin ağırlığının da dahil olduğu bütün yükün ağırlığıdır.
House Air Waybill (Ara Konşimento): Acentalar tarafından hava navlunu için kullanılan yükleme dökümanıdır. Bir ara konşimento bir müşteriden diğerine konsinye edilecektir ve her yükleme için belirli referansı olacaktır. Bu taşınılacak yük için; sorumluluk sınırları ve talep edilen prosedürlerin yeraldığı kontrat acentanın taşıma şartlarını kapsar. Ara konşimento aynı zamanda destinasyon acentası için yükleme talimatlarını, malın tanımını ve uygulanacak taşıma ücretlerini de içinde barındırır.
HTS - Harmonized Tariff Schedule (Uyumlandırılmış Uygulama Çizelgesi): Çok amaçlı uluslararası mal sınıflandırma sistemi üreticilere, taşıyıcılara, ihracatçılara, ithalatçılara, gümrüklere, istatistikçilere ve diğerlerine uluslararası ticaret bağlamında tek mal kodu kullanımını sağlar. CCC (Gümrük Birliği Konseyi) altında ve desteğiyle gelişen Brüksel’deki uluslararası gümrük organizasyonunda bu kod; uluslararası ticarette kullanılan yaklaşık 5.000 başlık ve altbaşlığı altındaki malları tanımlamayı kapsayan hiyerarşik olarak yapılandırılmış ürün bilimsel adlandırmaları barındırıyor.
Hazardous Material (Riskli, zararlı, tehlikeli madde): Anlamı şu ki; Amerikan Taşıma Sekreterliğinin tanımladığı bir madde veya metaryal ticarette taşınırken, sağlığa can ve mal güvenliğine nedensiz risk getiriyor mu? Başlık 9, Federal Kuralların (U.S.) kodundan 100-199 bölümlr, bu konuyu kapsıyor. Bu riskli malların yurtiçi taşıması yapılabilir, fakat eğer yurtdışına doğru uluslararası bir taşıma gerçekleşecekse tehlikeli maddeler olarak sınıflandırılmalıdır. Aynı zamanda KISITLANMIŞ MALLAR ve TEHLİKELİ MADDELER kısmını görünüz.
Import License (İthalat Lisansı): Ulusal devlet tarafından istenen ve yayımlanan malların kendi ülkelerine ithalatının iznini anlatan dökümandır.
In Bond: Ülkeye girecek olan mala uygulanan ‘In Bond’ ifadesi gümrük kuralları ve prosedürleri altında olmayı ve kargonun gümrük işlemlerinin yapılmasının; malın ana konşimentosunda belirtilen destinasyonda zaman kaybı olacak olan gümrükleme işlemlerini ülke içindeki gümrüğe ulaşana kadar gerçekleşmemesini ve ertelenmesini ifade eder.
Integrated Cargo Service (Bütünleştirilmiş-Entegre Kargo Servisi): Bütün parçaların birleşmesinden oluşan kargo sistemi; hava taşımacılığı, forwarder’lık, yer hizmetleri ve acentalar olarak kombine hizmet verir.
Internatinal Air Transport Association-IATA (Uluslararası Hava Taşıma Birliği): Uluslararası hatlarda hizmet veren 100’den fazla ülkenin havayolları için ticaret ve hizmet organizasyonudur. IATA; konteynerleme programları, navlun idaresi teknikleri ve bazı havayolları için üniforma fiyat ve kuralların gelişiminide kapsayan konularda ve uluslararası hava navlununda acentalar namına faaliyette bulunur.
Joint Rate (İki veya daha fazla fiyat): Havadaki hava taşıyıcıları ve yerdeki taşıyıcıların teklifte 2 veya daha fazla sayıda olduğu fiyatlandırmanın tek bir fiyat teklifinde gösterilmesi.
Letter of Credit (L/C) (Akreditif): Satıcının; alıcıyı belirli süre içinde belirli miktarda parayı yatırması için yetkilendiren, banka tarafından malın alıcısının talimatları için yayınlanan belgedir. Genellikle kesin yükleme dökümanları verilen sürede verilir.
Logistics (Lojistik): Ürünlerin, orijinden destinasyona, müşteri envanteri ve dağıtım çizelgesi isteğine uygunlukla ürünlerin hareket etme faaliyetidir. Kendi varlıkları olmayan lojistik servis sağlayıcıları navlunun taşınmasına dahil olan ekipmanlara sahip değildirler.
Marks (Notlar): Yüklenecek konteyner ve paketlerin üzerinde; adres etiketleri, kutu açıklamaları, ikazlar veya direct uyarılar gibi bilgiler vardır.
Master Air Waybill (MAWB): Havayolları tarafından hava navlunu için kullanılan yükleme belgesidir. Ana konşimento genellikle ISC ofisinden, diğerine konsinye edilir ve bir çok ara konşimentonun biraraya gelmesinden oluşur. Sorumluluk sınırları ve hak prosedürleri gibi konuları kapsayan taşıyıcı taşıma şartlarını detaylandıran bir kontrattır. Hava konşimentosu aynı zamanda havayollarına yükleme talimatlarını, malın tanımını, uygulanabilecek taşıma ücretleri bilgisinide kapsar.
Master Bill of Loading (MBL) (Ana konşimento) : Line’larla yapılan kontrata göre malların yüklenmesi için düzenlenen deniz dökümanıdır. Ana konşimentonun deniz dengi ve taşıyıcısı için yapılan kontrattır.
Minimum Charge (Minimum Ücretlendirme): Malın ne kadar küçük olduğu dikkate alınmaksızın her tür kargo için uygulanabilir en düşük fiyattır.
Origin (Orijin): Kargo taşımasının başladığı şehir veya ülke.
Pallet (Palet) : Üst yüzeyi düz, üstünde malların birleştirildiği, file ve şeritlerle sağlamlaştırılan metal çerçeveli bir platformdur.
Pilferage (Hırsızlık,Çalmak): Yüklenecek paketlerin içeriklerinin bir kısmının çalınması.
Port of Entry (Giriş Limanı): Herhangi bir havaalanı veya limanın; ticaret eşyası girişlerinin kabulü, vergilerin toplanması ve gümrük prosedürlerinin değişik versiyonlarının uygulamak gibi amaçlara hizmet etmesi için devlet otoriteleri tarafından görevlendirilmesidir.
Prepaid Charges (Navlunun yükleyici tarafından ödendiği durumlar): Taşıma ticareti çerçevesinde baktığımızda yükleme masraflarını yükleyici firma öder.
Proforma: Diğer bir döküman adıyla birleştirilerek kullanılırsa (proforma fatura, proforma manifesto gibi), bunun anlamı müşteri isteklerini karşılayarak müşteri memnuniyetini sağlamak için, resmi olmayan bir dökümanın istenen dökümanların varışından önce veya hazırlanışından önce sunulmasıdır.
Proof of Delivery (Teslimatın Kanıtı): Paketi kimin imzaladığını, tarih ve dağıtım tarihini kapsayan bilgilerin sağlanması.
Restricted Articles (Kontrollü Maddeler): Havayolu dilinde tehlikeli madde anlamına gelmektedir. Kontrollü maddeler yurtiçinde taşınabilir ve havayolu ile uluslararası taşındığında tehlikeli madde olarak sınıflandırılmalıdır.
Shipper’s Letter of Instruction (SLI) (Yükleyici Talimatları): Yükleyicinin acentayı kendi adına konşimento basması için yetkilendirdiğini gösteren bir form kullanılmaktadır. Bu form yüklemenin bütün detaylarını kapsar ve acentayı ihracat için konşimento kullanması konusunda yetkilendirir.
Storage (Depolama): Uçak paletlerinin acentalar tarafından veya navlun alıcıları tarafından alıkonulması için belirlenmiş bir serbest süre vardır. Hava için; bir havayolu kendi konteynerin birimlerini ISC’ye yüklemesi ve boşaltması için sunacaktır. Bu olayda konteynırın belirlenmiş zamandan önce havaalanına dönmediği durumlarda (Çoğunlukla 36-48 saat arası) taşıyıcı tarafından her 24 saat periyodunda veya daha önceden belirlenmiş zaman dilimine göre bir ücret tahsis edilmelidir. Deniz için Demuraj’a bakınız.
Surveyor (Gözden Geçirici): Deniz uzmanıdır, maldaki hasarı inceler, sebebini, doğasını ve hasarın büyüklüğünü ve tamir metodlarını tanımlar. Uydurma hareket etmez tersine bütün hareketleri; önyargısız, süre ve şartlara uygunluk politikasındadır.
Tare Weight (Dara Ağırlığı): Konteyner veya paketleme malzemelerinin içindeki maddeler olmadan hesaplanan ağırlığıdır.
Tariff (Tarife): Uygulanabilir kurallar, fiyatlar ve malın hareketi için gerekli döküman hazırlanmasıdır. Tarife; yükleyici için taşıyıcı kontratının, alıcının ve taşıyıcının kontratı üzerine hazırlanır. Yurtiçi tarifelere ek olarak bazı havayolları özel servisler koyarak kendi tarifelerini yürürlüğe koyarlar.
Tracking/Tracing (İzleme/Takip): Acenta; yüklemenin hareketi ve duraklamalarını, orijinden destinasyona sisteme kayıt eder.
Weight Break(Kırılma Noktası): Malın ağırlığındaki iyi bir yükseliş seviyesinde hava navlun fiyatını düşürme imkanı verir. Fiyat seviyelerinin artışları genelde şöyle olur ; Min.,-45,+45, 100, 300, 500, 1.000 ve +1000.