Gümrük Beyannamesi Nedir?

Gümrük Beyannamesi Nedir?

İthalat ve ihracat işlemlerinin tamamında malların gümrük işlemlerinin tamamlanması ve gümrükten çıkışının sağlanması için kullanılan belgeye gümrük beyannamesi adı verilmektedir. Gümrük beyannamesi hem ticareti yapılan mala hem de gerçekleşen ticaret işlemine dair detayları içermektedir. Mal ve ticaret işlemine dayalı olan tüm detayların bulunduğu bu bildiri ise gümrük beyannamesi olarak adlandırılmaktadır. Peki, gümrük beyannamesi nedir ve gümrük beyannamesi hazırlanırken nelere dikkat edilmelidir?

Gümrük Beyannamesi Nedir?

Gümrük beyannamesi, ithalat ve ihracat işlemlerinin her birinde, mal ve ticarete dayalı tüm detayları içeren bir belge olarak karşımıza çıkmaktadır. Gümrük beyanı üzerinde mala dair tüm detayların yer alması ve bununla birlikte gönderici ve alıcı firmanın da bilgileri bulunmalıdır. Beyanname üzerinde yer alan bilgilerde eksiklik bulunması halinde, beyannamenin tekrar düzenlenmesi gerektiği için malların gümrükten çıkışı gecikmekte, lojistik işlemlerinde ise buna dayalı olarak sorunlar görülmektedir.

Gümrük beyannamesi üzerinde mala dair tüm detayların verilmesi, gümrük maliyetleri ve vergilerin hesaplanması için oldukça önemlidir. Gümrük beyannamesi üzerinde yapılan kontrollerin ardından, bilgilerin doğrulanması ile birlikte malların vergi ücretleri hesaplanmaktadır. Gümrük idaresi tarafından yapılan bu kontrollerde gerekli görülen durumlarda beyannamenin yeniden düzenlenmesi ya da yüklerin kontrol edilmesi talep edilebilmektedir. Bu nedenle beyannamede verilen tüm bilgilerin doğruluğu önceden kontrol edilmelidir.

Gümrük beyannamesi hazırlanırken gerçekleşen ticaretin kapsamına göre yazılı, elektronik ya da sözlü şekilde gerçekleştirilebilir. Bu noktada ticaretin gerçekleşme yöntemine bağlı olarak gümrük mevzuatı üzerinde yer alan yönergeler izlenmelidir. Bu nedenle dış ticaret işlemlerinde hazırlanan beyannamenin tüm detayları ve beyanname türü, mevzuatlar çerçevesinde hazırlanmalı ve uygun şekilde gümrük idaresine teslim edilmelidir.

Gümrük Beyannamesi Örneği
Dış ticarete yeni başlayan kişi ve firmaların karşılaştığı en büyük sorunlardan bir tanesi de gümrük beyannamesinin mevzuatlar gereğince hazırlanmalı ve eksiksiz şekilde doldurulmalıdır. Gümrük beyannamesi hazırlanırken ilk kez hazırlayacak firmaların gümrük beyannamesi örneği ile yardım alması, sorunsuz bir ticaret gerçekleşmesi için oldukça önemlidir. Genel olarak gümrük beyanının üzerinde yer alan bilgiler mevzuatlar çerçevesinde belirtilmektedir. İthalat ve ihracat işlemleri için hazırlanması gereken gümrük beyannamesinde mal ve taraflara dair yer alması gereken bilgiler ise şu şekilde belirtilmektedir:

İhracatçı ve ithalatçı firmalara dair adres ve diğer bilgilerin detayları,
Mali müşavir ya da serbest muhasebecilerin bilgileri ve ulaşım adresleri,
Gümrük beyannamesinin sahibi ya da temsilcisinin ulaşım bilgileri,
Malların çıkışının yapılacağı ihracat ülkesi ya da çıkış ülkesi,
Malların menşe ülkesi,
Malların gönderileceği varış ülke,
Malların transfer edileceği aracın kimliği ve aracın kayıtlı olduğu ülke bilgisi,
Malların teslim şekli,
Malların toplam fatura bedeli,
Malların net ve brüt ağırlıkları,
Yükleme yeri ve çıkış gümrüğü idaresinin bilgileri
Yukarıda verilen bilgilerin her biri tüm dış ticaret işlemlerinde gümrük idareleri tarafından kontrol edilmektedir. Bu nedenle hazırlanan gümrük beyannamesinde eksik bilgiler verilmemesine dikkat edilmesi gerekiyor. Eksik bilgiler verilmesi gibi durumlarda gümrük idaresi beyannamenin tekrar hazırlanmasını talep edebileceği gibi aynı zamanda Malların kontrol edilmesini de talep edebiliyor. Bu nedenle dış ticaret sürecinin aksaması, teslim süresinin ertelenmesi gibi sorunları da beraberinde getirebilir. Yanlış hazırlanan gümrük beyannameleri bu noktada firmaların teslim süresini geciktirerek müşteri memnuniyetsizliğine neden olabiliyor. Bu gibi durumlar ile sık karşılaşılması halinde ise firmanın uluslararası alanda saygınlığı azalmakta ve müşteri potansiyeli zamanla azalmaktadır. İşlemlerin çok daha hızlı ilerlemesi için gümrük beyannamesi ve benzeri evrakların özenle hazırlanması, sürecin aksamaması için oldukça önemlidir.

Gümrük beyannameleri hazırlanırken, mallara dair detayların belirtilmesinde çeşitli kodlar kullanılmaktadır. Gümrük beyannamesi kodları, taşınan tüm malların detaylarının daha rahat şekilde ifade edilmesini ve uluslararası anlamda da anlaşılabilmesini sağlamaktadır. Bu nedenle transfer şekli, ödeme bilgisi ve yük detayları belirtilirken çeşitli kodlar tercih edilmektedir.

Gümrük Beyannamesi Kodları
Gümrük beyannamesi kodları, beyanname üzerinde mala dair tüm detayların belirtilmesinde kullanılmaktadır. Gümrük beyanı hazırlanırken kullanılan beyanname kodları ise kısaca şu şekilde ifade edilmektedir:

Gümrük Beyannamesi Nüshaları
Gümrük beyannameleri genellikle farklı birkaç nüsha şeklinde düzenlenmektedir. Bu nüshalar farklı dış ticaret işlemlerinde kullanılmaktadır. Bu nedenle tüm nüshaların kullanım alanlarına hakim olunması ve gerekli görülen durumlarda kullanılması gereklidir. Gümrük beyannamesi nüshaları 8 farklı türden oluşmaktadır. Bu nüshaların genel anlamları ise şu şekildedir:

1. Nüsha: Gümrük beyannamesinin 1. nüshası ihracat ya da transit işlemlerinde kullanılmaktadır. Belirtilen nüshadaki tüm detaylar ve hükümler malın geçici ya da kesin ihracatına dayalı tüm detayları kapsamaktadır. 1. nüsha, hazırlandıktan sonra transit işlemin ya da ihracatın gerçekleştirildiği gümrük idaresinde saklanır.
2. Nüsha: Hazırlanan 2. nüsha, hazırlandıktan sonra ilgili gümrük idaresi tarafından merkeze gönderilmektedir. Bu nüsha gümrük işlemlerinde genel istatistikleri hesaplamak için kullanılmaktadır. Kesin ya da geçici tüm ihracat işlemlerinde oluşturulmaktadır.
3. Nüsha: İhracat işlemi gerçekleştikten sonra mükellefe teslim edilen gümrük beyannamesi nüshasıdır. Çeşitli kurumlar ya da bankalar tarafından ihracatın gerçekleştiğine dair kanıt ya da bilgi istenmesi durumunda gümrük beyannamesinin 3. nüshası kullanılmaktadır. Kısaca ifade edilecek olursa ihracat işleminin kanıtı olarak kullanılmaktadır. Kesin ya da geçici tüm ihracat işlemlerinde oluşturulmaktadır.
4. Nüsha: Sadece transit geçiş durumunda hazırlanmaktadır. Malların çıkış gümrük idaresinde bilgi için tutulan beyanname türüdür. Gümrükten çıkışı gerçekleştirilen transit malın, ilgili gümrük idaresi sınırları içerisinde hangi işlemlere maruz kaldığını belirtmek için kullanılmaktadır.
5. Nüsha: Transit geçiş durumunda hazırlanan bir diğer gümrük beyannamesi nüshasıdır. Malların transfer edildikten sonra varış gümrüğüne ulaşmasının ardından hazırlanmaktadır. Transit geçiş yapan malın varış gümrüğünde hangi işlemlere maruz kaldığını ve malın statüsünü belirtmek için hazırlanmaktadır. 5. nüsha, varış gümrüğü tarafından hazırlandıktan sonra çıkış gümrüğüne gönderilir.
6. Nüsha: Sadece ithalat işlemlerinde kullanılır. Gümrük beyannamesinin 6. nüshası ve bu nüshanın tüm ekleri beyanname kapandıktan sonra Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğü’ne gönderilmektedir. Nüshanın onaylı bir örneği ise gümrük idaresinde bırakılmaktadır. Aynı zamanda bu nüsha, antrepo rejimlerinde de kullanılmaktadır. Antrepo uygulamalarında kullanılması halinde ise bu nüshaların Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğü’ne gönderilmesine gerek duyulmaz.
7. Nüsha: Genel olarak ithalat işlemlerinde kullanılmakta ve istatistiki verileri hazırlamakta tercih edilmektedir. İstatistiklerin belirlenmesinde kullanılan bu nüshaya, altıncı nüshanın tüm ek evraklarının fotokopileri de eklenmelidir.
8. Nüsha: İthalat işlemlerinin ardından mükelleflere teslim edilen nüshalardan biridir. İthalatın gerçekleştiğine dair kanıt ya da bilgi almak isteyen banka ya da çeşitli kurumlara da bu nüsha teslim edilebilir. İthalatın sorunsuz şekilde gerçekleştiğine dair tüm detaylara kanıt için kullanılmaktadır.
Gümrük Beyanname Nüshalarının Kullanım Alanları Nelerdir?
Yukarıda belirtilen gümrük beyannamesi nüshaları, genel olarak aşağıda verilen ithalat, ihracat ya da transit geçiş işlemlerinde kullanılmaktadır. Bu belgelerin bazıları direkt olarak ithalat ya da ihracat işleminin gerçekleştiğine dair kanıt niteliğinde, bazıları ise istatistiki verilerin hazırlanması için gümrük idarelerinde saklanmaktadır.

1, 2, 3 Numaralı Nüshalar: İhracat işlemlerinde genel olarak hazırlanan nüshalardır.
1, 4, 5 Numaralı Nüshalar: İlgili malların gümrük idarelerinden sadece transit geçişleri için hazırlanan nüshalardır.
6, 7, 8 Numaralı Nüshalar: İthalat işlemlerinde genel olarak hazırlanan nüshalardır.
1, 2, 3, 4, 5 Numaralı Nüshalar: Malların transit geçişlerinde ya da ihracat işlemlerinde kullanılmaktadır.
1, 4, 5, 6, 7, 8 Numaralı Nüshalar: Malların transit geçişlerinde ya da ithalat işlemlerinde kullanılmaktadır.